In het hoger onderwijs is sprake van een veranderend opleidingsaanbod. Lexnova onderzoekt als marktonderzoeksbureau de marktpotentie van opleidingen.
Hoger onderwijs (hbo, wo) moet de arbeidsmarktbehoefte van en ruimte voor nieuwe opleidingen aantonen. Dat doen ze met een macrodoelmatigheids-onderzoek volgens de regelingen en richtlijnen van het ministerie van OCW en de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs (CDHO). Lexnova is een veelgevraagd onderzoeksbureau voor arbeidsmarktonderzoek voor associate degrees (ad), bacheloropleidingen en masters.
Ervaring met onderzoek naar marktpotentieel is een belangrijke succesfactor. Jaarlijks doen we tientallen onderzoeken in het kader van de macrodoelmatigheidstoets. Onze aanpak is nauw afgestemd op de actuele regelingen en beleidsrichtlijnen van het ministerie. In de loop der jaren zijn veel aanvragen voor nieuwe opleidingen goedgekeurd die ons onderzoek als basis hadden. In 2023 is de nieuwe ‘Regeling macrodoelmatig opleidingsaanbod hoger onderwijs 2023’ gepubliceerd en zijn de procedureregels deels gewijzigd door CDHO. Onveranderd is dat de ruimte voor en behoefte aan een nieuwe opleiding moet worden aangetoond.
Bij een verzoek tot medewerking aan een marktonderzoek brengen we samen met de klant de precieze vraag in kaart voor een maatwerkofferte. Voor elke deelvraag bieden we een passend onderzoeksinstrument aan en werken we met de vereiste data: zowel kwantitatieve als kwalitatieve. Data verwerken we volgens een eenduidige systematiek, waardoor resultaten maximaal navolgbaar zijn. Zie ook Onze werkwijze.
Het behoort eveneens tot de mogelijkheden om door Lexnova een vooronderzoek of haalbaarheidsonderzoek uit te laten voeren naar een beoogd nieuwe opleiding. De onderwijsinstelling kan op basis van dit onderzoek een afweging maken of zij een aanvraag gaat indienen voor bekostiging van de opleiding. De resultaten van dit vooronderzoek kunnen worden gebruikt voor de uiteindelijke aanvraag naast aanvullende deelonderzoeken.
Vraag vrijblijvend een offerte aan
De onderzoeken variëren daardoor in grootte en in doorlooptijd, maar vrijwel alle opleidingen werken toe naar een aanvraag bij de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs (CDHO). Hieronder hebben we enkele voorbeelden uitgelicht. Voor meer referenties kunt u het overzicht van onze klanten bekijken of contact met ons opnemen. Hieronder volgt een beschrijving van de verschillende deelonderzoeken die wij uitvoeren in het kader van macrodoelmatigheid.
Macrodoelmatigheidsonderzoek - deelonderzoeken
Doel
Het doel van macrodoelmatigheidsonderzoek is inzicht verschaffen in de arbeidsmarktbehoefte aan en de ruimte in het bestaande opleidingsaanbod voor de beoogde opleiding. Deze inzichten dienen ter onderbouwing van de gelijknamige criteria a en b van de macrodoelmatigheidstoets, zoals beschreven in de Regeling macrodoelmatigheid opleidingsaanbod hoger onderwijs 2023.
Methodieken
Ons macrodoelmatigheidsonderzoek kent onderstaande mogelijke methodieken. We behandelen deze achtereenvolgens, zodat een volledig beeld ontstaat en zodat naar wens gekozen kan worden uit een van onze diensten. Al onze methodieken houden rekening met de CDHO-richtlijn en haar eisen van validiteit, navolgbaarheid en relevantie. De methodieken zijn beproefd en hebben hun waarde bewezen.
- Deskresearch
- Werkgeversinterviews
- Werkgeversenquête
- Instroomenquête
- Vacatureanalyse
Deskresearch
Bij de deskresearch analyseren we de arbeidsmarktbehoefte (criterium a) en de ruimte in het bestaande opleidingsaanbod (criterium b). Het deskresearch bestaat uit de volgende onderdelen.
Arbeidsmarktbehoefte: kwantitatief
We verzamelen relevante kwantitatieve informatie over de arbeidsmarkt op nationaal en regionaal niveau. Hierbij raadplegen we gerenommeerde bronnen. We brengen zo de kansen van afgestudeerden op de arbeidsmarkt in kaart binnen sectoren, branches en specifieke beroepen. We analyseren de vervangingsvraag en de uitbreidingsvraag en vooral de arbeidsmarktperspectieven. De informatie bij dit onderdeel dient ter onderbouwing van criterium a.
Arbeidsmarktbehoefte: kwalitatief
De arbeidsmarktbehoefte wordt primair kwantitatief, maar indien nodig ook kwalitatief onderzocht. Het betreft onderzoek naar maatschappelijke en/of wetenschappelijke ontwikkelingen die (op termijn) tot een arbeidsmarktbehoefte aan afgestudeerden van de opleiding kunnen leiden. We raadplegen relevante strategische agenda’s, meerjarenplannen en initiatieven, die aansluiten op de beoogde opleiding. De bij dit onderdeel verzamelde informatie dient eveneens ter onderbouwing van criterium a.
Verwant aanbod
Naast de arbeidsmarktbehoefte brengen we het verwante opleidingsaanbod in kaart, met het oog op de ruimte in het opleidingsaanbod. We inventariseren verwante opleidingen in het landelijke en regionale aanbod, volgens de CDHO-criteria van verwantschap. De bij dit onderdeel verzamelde informatie dient ter onderbouwing van criterium b.
Instroomverwachting
Op basis van bovengenoemde instroomcijfers van verwante opleidingen streven we naar een instroomschatting voor de nieuwe opleiding. Deze instroomschatting zal de vorm aannemen van een bandbreedte van (op termijn) te verwachten studentenaantallen. De bij dit onderdeel verzamelde informatie dient ter onderbouwing van criterium b.
Werkgeversinterviews
Bij de werkgeversinterviews gaan we in gesprek met het werkveld over hun mening over en behoefte aan de opleiding. Deze methodiek levert met name inzicht op in de arbeidsmarktbehoefte (criterium a), maar kan ook inzichten opleveren in de ruimte in het opleidingsaanbod (criterium b) en over aanscherpingen in het opleidingsprofiel.
Werkgeversenquête
Een werkgeversenquête levert, net als de werkgeversinterviews, met name inzichten op in de arbeidsmarktbehoefte (criterium a), maar kan ook inzichten opleveren in de ruimte in het opleidingsaanbod (criterium b) en over aanscherpingen in het opleidingsprofiel. Voor de CDHO is het belangrijk om goed te onderbouwen wat de daadwerkelijke kwantitatieve arbeidsmarktbehoefte is. Ook kan uitgevraagd worden in hoeverre werkgevers behoefte hebben aan op- of bijscholing van huidige medewerkers. Dit bepaalt mede het instroompotentieel van de opleiding.
Instroomenquête
Bij de instroomenquête vragen we potentiële studenten naar hun mening over de opleiding en hun eventuele interesse in deelname. Deze methodiek betreft met name het opleidingsaanbod (criterium a), maar kan ook inzichten opleveren voor aanscherping van het opleidingsprofiel.
Vacatureanalyse
Bij de vacatureanalyse analyseren we de ontwikkeling en inhoud van relevante vacatureplaatsingen. Deze methodiek levert met name kwantitatieve informatie op over de arbeidsmarktbehoefte (criterium a).
Bij de uitvoering van de vacatureanalyse maken wij gebruik van hoogwaardige en erkende vacaturedata. In samenspraak met de opdrachtgever bepalen we de regio van de vacature-analyse. Op dit niveau kijken we vervolgens naar de vacaturedata over meerdere jaren voorafgaand aan de peildatum om de meerjarige trend in kaart te brengen. Voor de actuele situatie gebruiken we (recente) vacaturedata vanaf zestien weken voorafgaand aan de peildatum.
Rapportages
De onderzoeksresultaten worden digitaal gerapporteerd per deelonderzoek. In de deelrapportages maken wij naast tekstuele beschrijvingen ook gebruik van een cijfermatige en visuele weergave van de resultaten. De deelrapportages kunnen uitstekend worden gebruikt voor de samenstelling van de aanvraag voor bekostiging en het macrodoelmatigheidsdossier.
Samenstellen macrodoelmatigheidsdossier (MDD)
Na afronding van het macrodoelmatigheidsonderzoek kan Lexnova, in nauwe samenwerking met de instelling, het macrodoelmatigheidsdossier (MDD) gaan vormen. Wij hebben ruime ervaring met het samenstellen, schrijven en controleren van dit dossier (ook in het kader van de nieuwe Regeling macrodoelmatigheid 2023). Wij hebben macrodoelmatigheidsdossier gevormd voor zowel Ad’s, bachelors als masters.
Op basis van de deelonderzoeken wordt veel informatie verzameld. We selecteren de belangrijkste argumenten voor het MDD (ook met het oog op het maximumaantal pagina’s in het aanvraagformulier voor de nieuwe Regeling). De deelonderzoeken leveren input voor het dossier. Voor het schrijven van het dossier is daarnaast goede afstemming nodig met de opleiding.
Referenties
Onze kennis zetten wij in voor vele onderwijsinstellingen, zoals de Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Windesheim Flevoland en Zwolle, Hogeschool Saxion, Hogeschool Rotterdam, Fontys Hogescholen, Avans Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Utrecht, Haagse Hogeschool, ArtEZ University of the Arts, HZ University of Applied Sciences, Hogeschool Inholland, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen, Technische Universiteit Delft, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht, Rijksuniversiteit Groningen, Noorderpoort College en het Alfa College.
In de afgelopen jaren hebben we in opdracht van vele hogescholen haalbaarheids- en marktonderzoeken uitgevoerd naar Ad-, bachelor-en masteropleidingen en hebben we een bijdrage geleverd aan het opstellen van aanvragen macrodoelmatigheid.
Zo hebben wij in de afgelopen vijf jaren ruim 50 onderzoeken mogen uitvoeren ten behoeve van de aanvraag van nieuwe opleidingen, variërend van Ad- tot master-niveau en voor opleidingen in veel verschillende domeinen.
Toets nieuwe opleidingen
Naast de uitvoering van macrodoelmatigheidsonderzoeken heeft Lexnova ervaring met het schrijven van aanvragen toets nieuwe opleidingen (TNO). Ook kunnen wij als sparringpartner en ‘critical friend’ van het ontwikkelteam van de nieuwe opleiding dienen.
Lexnova zal als schrijver gestructureerd te werk gaan in nauwe samenwerking met het ontwikkelteam van de nieuwe opleiding. Wij hebben oog voor welk type informatie op welke plek moet komen te staan. We doen dit aan de hand van de standaarden uit het ‘Beoordelingskader accreditatiestelsel hoger onderwijs Nederland’. Deze standaarden vormen de leidraad voor het opstellen van de TNO-aanvraag.